Poszczególne punkty zawierają dzieje najstarszej szkoły w Pabianicach. Mimo obiektywnych trudności (brak dokumentacji, materiałów źródłowych, opracowań) udało się prześledzić losy placówki od chwili jej założenia tj. roku 1892 aż do 1945 roku.
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Kazimierza Promyka w Pabianicach przeszła różne koleje losu.
Od Jednoklasowej Szkoły Ogólnej, poprzez Siedmioklasową Publiczną Szkołę Powszechną stopnia III aż do Szkoły Podstawowej im. K. Promyka. Wiadomo, że rozwój tej placówki był uzależniony, podobnie jak innych szkół, od wielu czynników, ale przede wszystkim od stanu gospodarczego miasta, polityki oświatowej władz, umiejętności i zaradności kierownictwa placówki. Szkoła przechodziła okresy pomyślności i kryzysów. Do takich pomyślnych okresów należą lata 1929-1934 kiedy to kierownikiem był Hipolit Śmiałkowski. To dzięki jego energii i inicjatywie rozbudowano szkołę tak, że zyskała dodatkową powierzchnię w postaci dwóch sal. Okres kryzysu też „odbił” się na placówce. Rozbudowa została wtedy przerwana a uczniowie odbywali naukę w trzech różnych budynkach. W czasie II wojny światowej gmach służył najpierw wojsku niemieckiemu a później mieściła się w nim szkoła dla niemieckich chłopców. I chociaż budynek był w rękach okupanta, to nauka trwała.
Podjęli ją pabianiccy pedagodzy w tajnym nauczaniu. O powodzeniu konspiracyjnej nauki i gwarancją bezpieczeństwa było, przede wszystkim wzajemne zaufanie. A o bezpieczne warunki dbali nauczyciele, uczniowie i rodzice.
Jak zawsze, o powodzeniu akcji decydował człowiek. Dzięki nauczycielom H. Śmiałkowski, J. Nowakowski, A. Nowacka, Z. Ponińska, A. Stefanowa i ich odwadze, zachowana została, na ile pozwalały warunki, ciągłość procesu nauczania
i wychowania.
Sprawdziło się więc powiedzenie Konarskiego „Takie Rzeczypospolite będą, jakie ich młodzieży chowanie”.
- POWSTANIE I ORGANIZACJA SZKOŁY W LATACH 1892- 1918
- KADRA NAUCZYCIELSKA 1892 -1939
- KADRA PEDAGOGICZNA W LATACH 1918- 1939
- ROZBUDOWA GMACHU SZKOLNEGO LATA 1918- 1939
- UCZNIOWIE 1892-1939
- DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZA SZKOŁY 1921-1939
- LOSY NAUCZYCIELI PABIANICKICH W OKRESIE OKUPACJI
- DZIAŁALNOŚĆ SZKOLNICTWA W OKRESIE OKUPACJI HITLEROWSKIEJ
- KIEROWNICY I DYREKTORZY
- ŹRÓDŁA
Opracowała na podstawie własnej pracy magisterskiej – p. Renata Stark
